DOLARIN YÜKSELİŞİ DEVAM EDİYOR…

Gelişmekte olan ülkelerde başlayan liberal ekonomi akımıyla serbest piyasa hareketleri; ülkelerde dış borç artışını ve ekonomik krizleri artırdı.

Dünyada ekonomik krizlerin en büyük tetikçisi borçlanma. Küreselleşen dünya ekonomisi ülkeler arasındaki rekabeti, dengesizliği, eşitsizliği ve adaletsizliği artırdı. Gelişmiş, gelişmekte ve az gelişmiş ülkeler arasındaki makas iyice açıldı. Savunma, teknoloji ve iletişim alanlarında başarılı olan ülkeler; ileri kalkınma ve büyümede yerini alıyor.

Dış borç etkileri yüksek enflasyon, negatif büyüme, cari açık artışı, döviz rezervleri azlığı, istihdam azalışı, işsizlik artışı, faiz yükselişi ve milli gelir erimesi. Ülkelerin risk primlerinin artmasıyla sermaye kaybına yol açıyor.

BORÇ KÜFESİ TAŞINAMIYOR!

Moratoryum seviyesi: Bir devletin ana para ve borç faizlerini ödeyemez duruma düşmesi; iflasları, krizleri, cezaları ve intiharları tetikler. Aşırı dış borç yükü, siyasi ve çevresel koşullar moratoryum riskini artırır. Spekülatif hareketleri tetikler. Ekonomide devalüasyon ve resesyon dönemi başlar. Aşırı dalgalanmalar ve kırılmalar oluşur. Piyasalarda ‘’volatilite’’ baş gösterir. Kamu ve özel sektör konsolidasyon yöntemine başvurabilir. Kısa vadeli borçlarını ertelenmesi krizin ateşini söndürmez. Borç yükü kambur olarak kalır.

DIŞ BORÇ BEL BÜKÜYOR !

Türkiye’nin, 2019Ç3 30 Eylül itibarıyla brüt dış borç stoku 433,9 milyar dolar, net dış borç stoku 247,6 milyar dolar olarak hesaplandı.

2019Ç3 30 Eylül itibarıyla Türkiye’nin brüt dış borç stoku 433,9 milyar dolar olup,. stokun milli gelire (GSYH ) oranı yüzde %59,1 olarak hesaplandı. Türkiye’nin net dış borç stoku da aynı dönemde 247,6 milyar dolar olup, stokun milli gelire oranı yüzde %33,7 olarak netleşti.

Bankacılık sektörü toplam dış borç stoku 154 milyar dolar seviyesinde kaldı. Bankacılık sektörü hariç toplam dış borç stoku 273 milyar dolar ulaştı.

Kamu sektörü toplam dış borç stoku 144 milyar dolar.

283 MİLYAR DOLAR “ÖZEL BORÇ”

Hazine garantili dış borç stoku 14,4 milyar dolar oldu. Kamu net borç stoku ise bu dönemde 643,1 milyar lira olarak gerçekleşti. Stokun milli gelire oranı yüzde 15,7 olarak belirlendi. AB tanımlı genel yönetim borç stoku 1 trilyon 319,6 milyar lira, bu rakamın milli gelire oranı yüzde 32,1 olarak kayıtlara geçti.

Siyasal iktidarın ince ayarlarına rağmen, dış borç yükünün milli gelire oranı ciddi endişe vericidir.2020 yılında krizin etkileri ve negatif yansımaları siyasaları derinden etkileyebilir. Kuru yukarı yönde tutar. Finansman açığı dövizde volatiliteyi ve risk oranlarını artırır. Askeri ve siyasal gelişmeler ekonomiyi pozitif ve negatif yönde etkilemesi kaçınılmaz.